ความแตกต่างของกล้องจุลทรรน์แบบใช้แสงและแบบอิเล็กตรอน
กล้องจุลทรรศน์แบ่งออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ คือ
1. กล้องจุลทรรศน์แบบใช้แสง ซึ่งมีอยู่ 2 แบบ คือ กล้องจุลทรรศน์ใช้แสงแบบธรรมดาและแบบสเตอริโอ
2. กล้องจุลทรรศน์แบบอิเล็กตรอน ซึ่งมีอยู่ 2 แบบ คือ กล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนแบบส่องผ่านและแบบส่องกราด
1. กล้องจุลทรรศน์แบบใช้แสง
เป็นกล้องที่ได้รับการพัฒนาจากในอดีตอย่างมาก และใช้แสงที่ดีที่สุดในปัจจุบัน ที่มีกำลังขยายถึง 2,000 เท่าเลยที่เดียวเชียวและเป็นกล้องที่ราคาถูกสามารถใช้ในงานที่ละเอียดพอประมาณ แบบได้เป็น 2 ประเภทดังนี้
(1) กล้องจุลทรรศน์ที่ใช้แสงแบบธรรมดา
ประกอบด้วยเลนส์ 2 ชนิดคือ เลนส์ใกล้วัตถุและเลนส์ใกล้ตา โดยใช้แสงผ่านวัตถุแล้วขึ้นมาที่เลนส์จนเห็นภาพที่บนวัตถุอย่างชัดเจน
(2) กล้องที่ใช้แสงแบบสเตอริโอ
เป็นกล้องที่ประกอบด้วยเลนส์ที่ทำให้เกิดภาพแบบ 3 มิติใช้ศึกษาวัตถุที่มีขนาดใหญ่แต่ตาเปล่าไม่สามารถแยกรายละเอียดได้จึงต้องใช้กล้องชนิดนี้ช่วยขยาย กล้องชนิดนี้มีข้อแตกต่างจากกล้องทั่วๆไป คือ
1. ภาพที่เห็นเป็นภาพเสมือนมีความชัดลึกและเป็นภาพสามมิติ
2. เลนส์ใกล้วัตถุมีกำลังขยายต่ำ คือ น้อยกว่า 1 เท่า
3. ใช้ศึกษาได้ทั้งวัตถุโปร่งแสงและวัตถุทึบแสง
4. ระยะห่างจากเลนส์ใกล้วัตถุกับวัตถุที่ศึกษาอยู่ในช่วง 63-225 มิลลิเมตร
2. กล้องจุลทรรศน์แบบอิเล็กตรอน
เป็นกล้องที่ใช้อิเล็กตรอนความถี่สูงให้การทำงานแทนแสง สามารถขยายได้ถึง 500,000 เท่า จนเห็นโมเลกุลที่อยู่ในโครงสร้างต่างๆได้เลย แต่ด้วยความสามารถขยายที่สูงราคาจึงสูงตาม
(1) กล้องอิเล็กตรอนแบบส่องผ่าน (Transmission electron microscope) เรียกย่อว่า TEM
เอิร์น รุสกา สร้าวได้เป็นคนแรก เมื่อปี พ.ศ. 2475 ใช้ในการศึกษาโครงสร้างภายในเซลล์โดยลำแสงอิเล็กตรอนจะส่องผ่านเซลล์หรือตัวอย่างที่ศึกษา ซึ่งต้องมีการเตรียมแบบพิเศษและบางเป็นพิเศษด้วย
(2) zกล้องอิเล็กตรอนแบบส่งกราด (Scanning electron microscope) เรียกย่อว่า SEM
เอ็ม วอน เอนเดนนี สร้างสำเร็จเมื่อปี พ.ศ. 2481 โดยใช้ศึกษาผิวของเซลล์หรือผิวของวัตถุที่นำมาศึกษา โดนลำแสงอิเล็กตรอนจะส่องกราดไปบนผิววัตถุ ทำให้ได้ภาพซึ่งมีลักษณะเป็นภาพ 3มิติ
หลักการทำงานของกล้อจุลทรรศน์แบบอิเล็กตรอน
การที่ใช้เลนส์เหมือนกับกล้องที่ใช้แสงแต่จะเกิดสนามแม่เหล็กไฟฟ้าทำให้มีกำลังขยายสูง และยังสามารถส่องวัตถุได้ถึง 0.5 นาโนเมตร ทำให้ปรากฏภาพเสมือนจริง บนจอฉาบเรืองแสง
ตารางเปรียบเทียบกล้องจุลทรรศน์แบบใช้แสง กับ กล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอน
| ลักษณะที่เปรียบเทียบ | กล้องจุลทรรศน์แบบใช้แสง | กล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอน |
| 1. แหล่งกำเนิดแสง | กระจกหรือหลอดไฟ | ปืนยิงอิเล็กตรอน |
| 2. แสงที่ใช้ | แสงสว่างในช่วงที่ตามองเห็นได้ (ม่วง-แดง) ความยาวคลื่น 4,000-7,000 อังสตรอม | ลำแสงอิเล็กตรอนความยาวคลื่นประมาณ 0.05 อังสตรอม |
| 3. ชนิดของเลนส์ | เลนส์แก้ว | เลนส์แม่เหล็กไฟฟ้า |
| 4. กำลังขยาย | 1,000-1,500 เท่า | 200,000-500,000 เท่า หรือมากกว่า |
| 5. ขนาดของวัตุที่เล็กที่สุดที่มองเห็น | 0.2 ไมโครเมตร | 0.0004 ไมโครเมตร |
| 6. อากาศในตัวกล้อง | มีอากาศ | สุญญากาศ |
| 7. ภาพที่ได้ | ภาพเสมือนหัวกลับดูได้จากเลนส์ตา | ภาพปรากฎบนจอรับภาพเรืองแสง |
| 8. ระบบหล่อเย็น | ไม่มี | มีเนื่องจากเกิดความร้อนมาก |
| 9. วัตถุที่ส่องดู | มีหรือไม่มีชีวิต | ไม่มีชีวิตเท่านั้น |
